Wyniki ogólnopolskiego projektu badawczego

 wykorzystującego sieć Internet

W ramach ogólnopolskiego projektu RADONET dokonano, w okresie od kwietnia do czerwca 1997 roku pomiaru koncentracji radonu w 804 pomieszczeniach (718 pokojach, 42 piwnicach oraz 44 łazienkach i kuchniach) 21 miast Polski (w obrębie 13 województw). Wyniki projektu przedstawiono poniżej osobno dla każdego z województw,
a następnie zbiorczo, dla wszystkich badanych rejonów, w postaci histogramu i tabeli zawierajacej wartosc srednia
i wartosci skrajne zmierzonych koncentracji. Ze względu na stosunkowo nieduża ilosc pomiarow dla łazienek, kuchni i piwnic, uzyskane dla nich wyniki przedstawiono w postaci pojedynczych wykresow dla calej Polski.

Wyniki projektu dla poszczególnych województw

1. Województwo bydgoskie
W województwie bydgoskim przeprowadzono pomiary tylko w Nakle, w 21 pokojach i 4 innych pomieszczeniach (2 piwnicach, łazience i kuchni).

Histogram koncentracji radonu ²²²Rn w pokojach budynków mieszkalnych Nakła.
 

NAKŁO
 

Wyniki badań koncentracji radonu w Nakle (woj. bydgoskie).

2. Województwo częstochowskie
W ramach projektu przeprowadzono pomiary w 20 pokojach oraz 4 kuchniach.

Histogram koncentracji radonu ²²²Rn w pokojach budynków mieszkalnych Częstochowy.

CZĘSTOCHOWA
 

Wyniki badań koncentracji radonu w Częstochowie.

3. Województwo gorzowskie
W województwie gorzowskim dokonano pomiarów w 149 pokojach oraz 12 łazienkach i kuchniach oraz 7 piwnicach następujacych miejscowosci: Gorzów, Strzelce Krajeńskie, Choszczno, Myslibórz i Barlinek.

Histogram koncentracji radonu ²²²Rn w pokojach budynków mieszkalnych województwa gorzowskiego.
 

GORZÓW
 

Wyniki badań koncentracji radonu w województwie gorzowskim.

4. Województwo jeleniogórskie
Przeprowadzono pomiary w 23 pokojach i 2 kuchniach Jeleniej Góry.

Histogram koncentracji radonu ²²²Rn w pokojach budynków mieszkalnych Jeleniej Góry.
 

JELENIA GÓRA
 

Wyniki badań koncentracji radonu w Jeleniej Górze.

5. Województwo krakowskie
Przeprowadzono pomiary w 24 pokojach Niepołomic.

Histogram koncentracji radonu ²²²Rn w pokojach budynków mieszkalnych Niepołomic.
 

NIEPOŁOMICE
 

Wyniki badań koncentracji radonu w Niepołomicach.

6. Województwo olsztyńskie
Przebadano 128 pokoi, 7 kuchi i łazienek oraz 7 piwnic Olsztyna i Olecka.

Histogram koncentracji radonu ²²²Rn w pokojach budynków mieszkalnych województwa olsztyńskiego.
 

OLSZTYN
 

Wyniki badań koncentracji radonu w województwie olszyńskim.

7. Województwo pilskie
Dokonano pomiarów w 20 pokojach i 2 piwnicach Piły.

Histogram koncentracji radonu ²²²Rn w pokojach budynków mieszkalnych Piły.
 

PIŁA
 

Wyniki badań koncentracji radonu w Pile.

8. Województwo przemyskie
Dokonano pomiarów w 21 pokojach, 2 łazienkach i 1 piwnicy Przemyśla.

Histogram koncentracji radonu ²²²Rn w pokojach budynków mieszkalnych Przemyśla.
 

PRZEMYŚL
 

Wyniki badań koncentracji radonu w Przemyślu.

9. Województwo toruńskie
W województwie toruńskim przebadano ogółem 180 pokoi oraz 11 piwnic, 14 łazienek i kuchni, w następujacych miejscowosciach: Toruń, Unisław, Świętosław, Grzybno, Grudziadz.

Histogram koncentracji radonu ²²²Rn w pokojach budynków mieszkalnych województwa toruńskiego.
 

TORUŃ
 

Wyniki badań koncentracji radonu w województwie toruńskim.

Po uwzględnieniu wartości średniej uzyskanej w badaniach w ramach Studium PRONAT, otrzymano średnia koncentrację radonu dla całego województwa toruńskiego w przybliżeniu równa 42 Bq/m³.
 

10. Województwo wałbrzyskie
Dokonano pomiarów w 22 pokojach, 9 piwnicach i 1 kuchni w Nowej Rudzie.

Histogram koncentracji radonu ²²²Rn w pokojach budynków mieszkalnych Nowej Rudy.
 

NOWA RUDA
 

Wyniki badań koncentracji radonu w Nowej Rudzie.

11. Województwo warszawskie
Przebadano 45 pokoi, 1 piwnicę oraz 3 łazienki i kuchnie budynków warszawskich.

Histogram koncentracji radonu ²²²Rn w pokojach budynków mieszkalnych Warszawy.
 

WARSZAWA
 

Wyniki badań koncentracji radonu w Warszawie.

12. Województwo włocławskie
Dokonano pomiarów w 24 pokojach w domach Włocławka.

Histogram koncentracji radonu ²²²Rn w pokojach budynków mieszkalnych Włocławka.
 

WŁOCŁAWEK
 

Wyniki badań koncentracji radonu we Włocławku.

13. Województwo wrocławskie
Pomiary przeprowadzono w 41 pokojach oraz 5 piwnicach Wrocławia.

Histogram koncentracji radonu ²²²Rn w pokojach budynków mieszkalnych Wrocławia
 

WROCŁAW
 

Wyniki badań koncentracji radonu we Wrocławiu.

Wyniki projektu dla całej Polski

1. Pokoje
Tabela zawiera zestawienie średnich wartości koncentracji radonu ²²²Rn, zmierzonych w pokojach 13 -tu badanych województw Polski.

Średnie koncentracje radonu ²²²Rn zmierzone w 13 województwach Polski.

Odchylenie standardowe dla serii wykonanych pomiarów wyniosło 10.64, co odpowiada 15.13 % uzyskanej wartości średniej koncentracji radonu.

Na wykresie przedstawiono histogram średnich wartości koncentracji radonu ²²²Rn zmierzonych w pokojach na terenie całego kraju. Otrzymane wyniki przedstawiono globalnie w postaci mapy średnich stężeń radonu dla 13 przebadanych województw (patrz rysunek). Mapa ma charakter orientacyjny ze względu na znacznie różniace się liczba serie pomiarów w poszczególnych województwach (wyszczególnionych w legendzie).

Histogram koncentracji radonu ²²²Rn zmierzonych w pokojach mieszkalnych na terenie Polski.

HISTOGRAM POLSKI cz.1

HISTOGRAM POLSKI cz.2
 

Mapa średnich stężeń radonu ²²²Rn zmierzonych w pokojach, w trzynastu województwach Polski.

MAPA POLSKI

2. Inne pomieszczenia
Na wykresie przedstawiono histogram koncentracji radonu mierzony w łazienkach i kuchniach wszystkich badanych w ramach projektu budynków, oraz histogram wartości uzyskanych dla piwnic. W tabeli zamieszczono średnia i skrajne wartości otrzymanych stężeń dla wszystkich wymienionych kategorii pomieszczeń.
 

Średnie i skrajne wartości koncentracji radonu w łazienkach, kuchniach i piwnicach otrzymane z badań ogólnopolskich.

Histogram koncentracji radonu zmierzonych w łazienkach i kuchniach monitorowanych mieszkań Polski.

ŁAZIENKI I KUCHNIE

Histogram koncentracji radonu zmierzonych w piwnicach monitorowanych mieszkań Polski.

PIWNICE

1. Uzyskane histogramy, w przypadku dużej liczby badanych pomieszczeń (woj. gorzowskie, olsztyńskie, toruńskie i zbiorczy wykres dla całej Polski), maja przebieg logarytmiczno-normalny, charakterystyczny dla badanej wielkosci (w zakresie dużych stężeń liczba domów, w których je zmierzono, maleje eksponencjalnie). W pozostałych województwach liczba monitorowanych budynków była zbyt mała, aby uzyskać statystycznie wiarygodnš informację.

2. Około 92 % uzyskanych wartości koncentracji radonu, dla pokojów - 666 pomiarów, mieści się w granicach najnowszych polskich norm, czyli nie przekracza 200 Bq/m³. Tylko niecałe 8 % (52 pomiary) stanowia budynki gdzie koncentracjach radonu jest wysoka.

3. Podobnie jak to miało miejsce w przypadku badań toruńskich, otrzymane wyniki potwierdzaja istnienie silnej korelacji pomiędzy stężeniem radonu i wysokosciš (jest ono mniejsze dla wyższych pięter budynków) oraz fakt występowania podwyższonych koncentracji radonu w łazienkach i kuchniach. Odstępstwa od tego stwierdzenia, zaobserwonano w województwach, w których wykonano stosunkowo niewielka ilosc pomiarów (pilskie, częstochowskie), co swiadczy o małej pod względem statystycznym, ich wiarygodnosci.

4. Wartości maksymalna i minimalna stężeń radonu zarejestrowano odpowiednio w Olsztynie (pokój na parterze bloku zbudowanego w wielkiej płyty) i Przemyslu (pokój na 2 piętrze bloku z wielkiej płyty).

Wnioski końcowe

1. Wyniki uzyskane w ramach niniejszej pracy nie sa całkowicie jednoznaczne, choć generalnie potwierdzaja istnienie opisanych korelacji. Ewentualne niescisłosci wynikać moga z następujacych czynników:

a) Stosowana metoda badawcza ma charakter jakościowy ze względu na stosunkowo duży bład pomiaru (do 10 %), a także niedokładnosci zwiazane z ekspozycja, którym nie można było zapobiec ze względu na duża liczbę osób uczestniczacych w projekcie (częsć uczniów używała innych od zalecanych wykalibrowanych w Anglii pojemników, różnych rodzajów folii, niektóre detektory mogły być nieprawidłowo eksponowane);

b) Mieszkania monitorowane w ramach projektu nie moga stanowić próby w pełni reprezentatywnej statystycznie, ze względu na niejednorodne rozmieszczenie pod względem geograficznym, podyktowane forma realizacji projektu (przeprowadzono go przy pomocy nauczycieli i uczniów szkół tylko z 21 miast polskich). Dlatego też uzyskana mapa stężeń radonu ma charakter orientacyjny, choć zgodnie z oczekiwaniami, opartymi na dotychczasowym stanie wiedzy, najwyższe srednie koncentracje zanotowano w województwach południowych (wyjatek stanowi Olsztyn, co wymaga dodatkowych badań w celu wyjasnienia tego faktu).
 

2. Mimo wymienionych nieścisłości, dzięki przeprowadzonym badaniom udało się wykryć miejsca, w których występować moga wysokie koncentracje radonu, dzięki czemu po ponownym pomiarze metoda TASTRAK (wykonywany jest on obecnie) oraz ewentualnej weryfikacji przy pomocy metod dokładniejszych, będzie można wyeliminować potencjalne zagrożenie dla zdrowia mieszkajacych tam osób.

3. Stosowana metoda pomiaru cieszyła się dużym uznaniem wśród nauczycieli i uczniów uczestniczacych w tym projekcie. W ankiecie podsumowujacej projekt został on wysoko oceniony przez wszystkich uczestników. Wykazali oni chęć jego kontynuowania i uczestniczenia w innych podobnych przedsięwzięciach.

4. W przypadku kontynuowania projektu na szersza skalę, wskazane byłoby ujednolicenie warunków pomiaru (jednakowy, wyskalowany w Polsce układ pomiarowy), mniej przypadkowy wybór pomieszczeń i znacznie wieksza ilość monitorowanych budynków. Pozwoliłoby to zaobserwować korelacje pomiędzy typem budynku, jego wiekiem, a także, w przypadku seryjnych pomiarow, pora roku i mierzona w danym pomieszczeniu koncentracja
radonu. Planowane jest również porównanie mapy stężeń, obejmujacej wszystkie województwa z mapa uzyskana przez Centralne Laboratorium Ochrony Radiologicznej. Obecnie wykonywane sa ponowne pomiary w miejscach, w których wykryto koncentracje radonu przekraczajace wartość 400 Bq/m³. W kolejnej serii będa badane wszystkie pomieszczenia o wartościach stężeń powyżej 200 Bq/m³.
 

Podziękowania:

Projekt RADONET mógł zostać zrealizowany dzięki pomocy finansowej programu PHARE/TESSA oraz CODN w Warszawie, Dziekana Wydziału Fizyki i Astronomii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Autorzy projektu: dr J.Turło, K.Szumińska, A.Gosik, J.Rybicki, A.Karbowski

K.Baranowski (I LO Olsztyn), B.Biesiedna (SP Nr 222 W-wa), B.Chodziutko (I LO Grudziadz), B.Czechowska (ZSTiO Gorzow Wlkp.), E.Czupry (XI LO Wroclaw), T.Fereżyńska (SP Nr 8 Nowa Ruda), W.Gancarz (LO Torun), L.Gerszberg (ZSE-H Olsztyn), M.Grzegorczyk (II LO Olsztyn), G.Jaworska (SP Nr 91 Wroclaw), A.Kozar (ZSMR Strzelce Kraj.), T.Kubiak, E.Kurek (XV LO W-wa), B.Lubiszewski (LO Jelenia Gora), Z.Łuczka (I LO Gorzow Wlkp.), E.Łysik (SP Unislaw), J.Matuła (SP w Grzybnie), K.Matuszak (SP Nr 3 Mysliborz), B.Madro, H.Osicka, H.Pieńkowska (II LO Olsztyn), T.Piwowarczyk (ZSZ Barlinek), E.Plucińska (V LO Olsztyn), E.Parszyk i M.Polaszewska (Sp Nr 10 Torun), M.Poniatowska (ZSE Wloclawek), W.Skoniecki (SP Swietoslaw), S.Ślezion (II LO Gorzow Wlkp.), B.Sordyl (PSP 9 Czestochowa), A.Stanilewicz (LO Pila), E.Szreniawa (ZSS Niepolomice), Z.Tomusiak (ZSE Przemysl), P.Walczak (LO Naklo n. Not.), B.Widła (LO Choszczno), M.Wrzeszcz (SP Nr 29 Torun).
 

Opracowanie graficzne, obróbka danych komputerowych oraz projekt strony: Tomasz Jędrzejczak

Back to main page ?